Atopia czyli atopowe zapalenie skóry u niemowląt, w skrócie AZS, to egzema skórna, która może się pojawić w postaci czerwonych, strupiejacych plam na ciele małego dziecka. Często mamy z nią do czynienia podczas pierwszych kilku miesięcy swojego maleństwa. Na szczęście choroba ta jest łatwo wyleczalna. Jak sobie jednak z nią radzić i jak rozpoznawać to schorzenie? Konieczne przeczytaj wszystko na temat: atopia, atopowe zapalenie skóry u niemowląt AZS. Jeszcze dziś sprawdź przyczyny oraz jak leczyć atopowe zapalenie skóry.
Atopowe zapalenie skóry u niemowląt (AZS) zwane też egzema dziecięca lub krócej atopia, to przewlekła i nawracająca zapalna choroba skóry.
Schorzenie to zostało opisane po raz pierwszy przez lekarzy Wise’a i Sulzbergera w 1933 r. Jak wynika z medycznych danych literaturowych, u dzieci z AZS objawy chorobowe pojawiają się do 6 miesięcy (u 45% dzieci), a nawet do 5 lat życia (u 80-90% dzieci). Na ogół też częstość występowania atopowego zapalenia skóry ocenia się na 15-20% populacji ludzkiej. Wielu autorów tematycznych publikacji naukowych podkreśla jednak, że zapadalność na AZS systematycznie rośnie.
Jak wygląda Atopowe zapalenie skóry u niemowląt?
Atopowe zapalenie skóry objawia się klinicznie przez rozległe zmiany skórne, któremu towarzyszy uporczywe swędzenie. Atopia u dzieci to czerwone plamy ze strupami lub jako bardzo sucha, podrazniona i czasem pękająca skóra, prawie zawsze swędząca i szorstka. Niemowlęta mogą uzyskać taki stan w zasadzie w dowolnym miejscu na ciele. Najczęściej jednak schorzenie to dotyka ich policzków oraz okolic stawowych rąk i nóg. Wszystkie zmiany chorobowe zwykle wykazują dość typową lokalizację jednak w wieku niemowlęcym mogą być rozpowszechnione i mniej charakterystyczne, bez typowej predyspozycji do określonych regionów ciała. Taka predyspozycja jest bardziej typowa w AZS w późniejszym wieku. Rozpoznanie atopowego zapalenia skóry jest raczej trudnym zadaniem, nadal opartym na głównych i mniej istotnych kryteriach identyfikacji (kryteria diagnostyczne), jakie zaproponowali Hanifin i Rajka.
Atopowe zapalenie skóry u niemowląt (AZS) – przyczyny
Atopowe zapalenie skóry jest stanem chorobowym o wieloczynnikowej oraz wciąż nie do końca poznanej etiologii i patogenezie, z dużym udziałem czynników genetycznych i środowiskowych. Uważa się również, że choroby alergiczne w historii rodzinnej są ważnymi czynnikami sprawczymi AZS, podobnie jak zaburzenia neurowegetatywne (związek między stanem zapalnym skóry a układem nerwowym, np. w mechanizmie zapalenia neurogennego). Podczas gdy sprzyjające AZS czynniki środowiskowe obejmują klimat, zanieczyszczenie powietrza, elementy pokarmowe, wziewne i zakaźne (wirusowe, bakteryjne i grzybicze). Bakterie, np. Staphylococcus ureus i grzyby z rodzaju Candida mogą też nasilać atopowe zapalenie skóry w wyniku uszkodzeń skóry, wytwarzania superantygenów i zwiększonej produkcji immunoglobuliny E.
Zaburzenia układu odpornościowego, w tym odporność humoralna i komórkowa, a także czynniki psychologiczne i stres są również ważnymi czynnikami składowymi sprzyjającymi powstawaniu AZS. Ze względów genetycznych, atopowe zapalenie skóry u niemowląt może objawiać się w rodzinach. Jeśli rodzic cierpiał na AZS, jego dziecko też jest wtedy o wiele bardziej na to narażone. Problemem mogą być również niedoskonałości w barierze skórnej (w budowie i funkcjonowaniu skóry), utrudniające odprowadzanie wilgoci i pozbywanie się zarazków.
Atopia występuje też, gdy organizm wytwarza zbyt mało komórek tłuszczowych zwanych ceramidami. Skóra łatwo traci wtedy wodę i staje się bardzo sucha. Uzyskana poprawa kliniczna po zastosowanej terapii wskazuje też na związek między obserwowanymi objawami a alergiami. Wielu naukowców podkreśla fakt, że u małych dzieci atopowe zapalenie skóry często towarzyszy też objawom alergicznym z innych organów i układów, zwłaszcza z żołądka i dróg oddechowych. Objawom ze strony innych systemów towarzyszy niedojrzałość anatomiczno-funkcjonalna oraz niedojrzałość układu odpornościowego u dzieci.
Czy atopia może odejść samoistnie?
Tak i to nawet często. Większość dzieci wyrasta z tego schorzenia przed rozpoczęciem nauki w szkole. Niekiedy jednak zdarza się, że niektóre dzieci będą miały objawy AZS aż do wejścia w dorosłość. A czasem atopia ma nawet przez całe lata przebieg bezobjawowy.
Co może pogorszyć objawy chorobowe u dziecka przy AZS?
Każde dziecko jest inne, istnieją jednak typowe wyzwalacze pojawienia się AZS u niemowląt, których należy unikać:
sucha skóra – czasem jest to cecha osobnicza i dziecko często odczuwa wtedy swędzenie skóry. Sprzyja temu niska wilgotność otoczenia, szczególnie w zimie, gdy domy są dobrze ogrzewane;
czynniki dotykowo drażniące – np. szorstkie wełniane ubrania, sztuczne poliestry, perfumy, niektóre mydła do ciała i proszki czy płyny do prania – wszystko to może wywołać objawy AZS;
stres i nerwy – dzieci z atopią mogą reagować na stres m.in. przez zaczerwienienie skóry, co z kolei może prowadzić do swędzącej, podrażnionej skóry i pogorszenia objawów egzemy;
ciepło i pot – czynniki te mogą pogorszyć świąd u niemowląt;
alergeny – nie ma pewności, ale niektórzy eksperci uważają, że usunięcie krowiego mleka, orzeszków ziemnych, jajek lub niektórych owoców z pokarmu dziecka może też pomóc w kontrolowaniu objawów atopii. Dziecko może jednak zostać narażone na te pokarmy jeszcze w łonie matki, gdy ta konsumuje je przed narodzeniem dziecka, a także, potem gdy karmu już narodzone dziecko piersią.
Atopowe zapalenie skóry u niemowląt (AZS) – leczenie sposobami domowymi.
Przede wszystkim daj skórze swojego malucha trochę nawilżenia, bo to pierwszy krok w leczeniu AZS, ponadto:
stosuj środki nawilżające – np. z ceramidami, to najlepsza opcja. Takie preparaty są dostępne bez recepty i na receptę. Można też stosować po prostu dobry krem nawilżający, bezzapachowy krem lub maść, jak np. wazelina. Nakładamy ją kilka razy dziennie na skórę dziecka. Pomaga to zachować jej naturalną wilgotność. Należy też kremować skórę maleństwa natychmiast po kąpieli;
letnia kąpiel – np. w baseniku na dworze. To nawilża i schładza skórę, może też łagodzić uporczywe swędzenie. Upewnij się jednak, że woda nie jest zbyt gorąca. Kąpiel powinna też być krótka, trwając nie dłużej niż 10 min. Aby złagodzić swędzenie jeszcze bardziej, można też spróbować dodać produkty do kąpieli na bazie owsa lub po prostu gotowaną owsiankę do wanny maleństwa;
używaj też wyłącznie łagodne, bezzapachowe mydła i środki myjące – perfumowane, dezodorujące i antybakteryjne mydła mogą być zbyt drażniące dla wrażliwej skóry dziecka, szczególnie z atopią;
używaj też mydło tylko tam, gdzie dziecko jest brudne – a więc np. do mycia narządów płciowych, dłoni i stóp, a resztę ciała spłucz tylko czystą letnią wodą, ograniczy to możliwość podrażnień detergentami;
nie trzyj po kąpieli skóry dziecka ręcznikiem, lecz pozwól jej samoistnie wyschnąć i nakremuj ją;
ubranie – aby uniknąć podrażnienia od odzieży, która powoduje często otarcia skóry u dzieci z AZS, zakładaj maleństwu luźne ubrania, robione najlepiej z bawełny. Zawsze też pierz nowe ubranka, zanim założysz je dziecku, używając do tego środka łagodnego, antyalergicznego i bezzapachowego. Aby zapewnić dziecku komfort, nie nakładaj mu zbyt dużej ilości ubrań. Jeśli maleństwo robi się gorące i spocone, przebierz je w suche ubranka, bo może to również wywołać atopowy wyprysk.
Atopowe zapalenie skóry u niemowląt (AZS) – jak łagodzić dokuczliwe swędzenie?
Staraj się, aby dziecko nie drapało swędzącej skóry. Drapanie może pogorszyć stan wysypki, doprowadzić do infekcji, a podrażniona skóra stanie się grubsza, bardziej sucha i swędząca. Często przycinaj też dziecku paznokcie, by nie mogło, się drapać uszkadzając skórę. Niektórzy rodzice wkładają też maleństwom z AZS malutkie rękawiczki na dłonie, by się nie drapały za mocno. Inni próbują nakładanie długich skarpet na rączki dziecka.
Leczenie farmakologiczne, medyczne
Niektóre produkty dostępne bez recepty, takie jak kremy i maści np. hydrokortyzon, celują w leczenie swędzenia i stanów zapalnych. Mogą więc pomóc w leczeniu atopii, jednak nie należy używać ich zbyt długo, bo mogą rozrzedzić skórę w dotkniętym chorobowo obszarze. Leki na AZS wymagają jednak decyzji specjalisty i recepty lekarskiej.
Kiedy trzeba się udać z dzieckiem do lekarza?
Jeśli wypryski skórne u Twojego dziecka nie ulegają poprawie w ciągu tygodnia od wystąpienia, należy wtedy koniecznie udać się do lekarza. Najlepiej też nie próbować leczyć dziecka samodzielnie i nie stosować kremów z hydrokortyzonem bez wskazania lekarza. To może być niebezpieczne dla maleństwa. Należy też skontaktować się z lekarzem, jeśli na egzemie pojawią się żółte lub jasnobrązowe strupki, lub ropne pęcherze. Może to być oznaką infekcji bakteryjnej, która wymaga podania antybiotyków. Należy też skontaktować się z lekarzem, jeśli Twoje dziecko jest w pobliżu osoby, która ma opryszczkę wargową lub opryszczkę narządów płciowych. Choroba ta może sprawić, że Twój maluch będzie bardziej skłonny do zachorowania na atopowe zapalenie skóry.
