Motyl apollo

Motyl apollo (niepylak apollo, Parnassius apollo) zaliczany jest do największych motyli w Polsce. Jego skrzydła mają rozpiętość 9 cm. Żyje zaledwie 3 tygodnie i jeszcze niedawno w Polsce groziło mu całkowite wymarcie. Motyl apollo, bo o nim mowa, to jeden z najbardziej zagrożonych wyginięciem gatunków bezkręgowców w Polsce. Od wielu lat, organizacje ekologiczne uparcie walczą o przetrwanie tego pięknego i niezwykle pożytecznego gatunku. Niestety, za drastyczne zmniejszenie populacji niepylaka apollo odpowiadają ludzie. Nic więc dziwnego, że to właśnie ludzie postanowili pomóc przetrwać motylom w najtrudniejszych czasach i zajęli się żmudnym oraz powolnym odtwarzaniem populacji.

Niepylak apollo opis

Motyl apollo to jeden z największym motyli na naszym kontynencie. Posiada on białe skrzydła o szerokim kształcie, ozdobione licznymi plamkami. Na przednich skrzydłach znajduje się po 5 plamek, zaś tylne skrzydła posiadają po dwie plamy koloru czerwonego z czarną obwódką. Motyle apollo mają mocno owłosione ciało, które chroni je przed niskimi temperaturami. Jeśli chodzi o kolory skrzydeł, u niepylaków apollo mogą się one różnić, w zależności od lokalnej odmiany. Niezmienny jest jednak fakt, że skrzydła samic są nieco większe od skrzydeł samców i zazwyczaj posiadają ciemniejszą barwę.

Dlaczego motyl apollo nazywany bywa niepylakiem?

Odpowiedź na to pytanie wynika również z jego anatomii. Dolna strona skrzydeł oraz boki, nie posiadają pokrycia łuskowego, czyli charakterystycznego pyłku, pokrywającego skrzydła wielu motyli. Pyłek ten zdarzało nam się z pewnością poczuć, pocierając opuszkami palców skrzydła motyli. W przypadku motyli apollo, brak napylenia stał się ich znakiem rozpoznawczym. Motyle apollo żyją krótko, bo z reguły od 2 do 4 tygodni. Pojawiają się w drugiej połowie czerwca oraz, rzadziej, na początku sierpnia. Jeszcze kilkadziesiąt lat temu, na terenie całej Polski znaleźć można było wiele miejsc, w których pojawiał się motyl apollo.

Występowanie tego owada było powszechne, widywanego nawet od Warszawą. Sudety, Beskid Niski i Bieszczady – jeszcze do niedawna niepylaki widywać można było w niemal wszystkich pasmach górskich na terenie kraju. Jednak czasy te należą do przeszłości, a dziś niepylaka możemy spotkać niemal wyłącznie w Tatrach i Pieninach. I to przy dużym szczęściu. Na początku lat 90. ubiegłego wieku przeprowadzono szczegółowe liczenie osobników motyla apollo. Wykazało ono, że w Polsce żyje zaledwie około 20-30 osobników tego piennego gatunku.

Spowodowało to, że konieczne okazało się wdrożenie specjalnego programu, mającego na celu:
• uchronienie gatunku przed całkowitym wyginięciem,
• odtworzenie populacji niepylaka apollo.

Podstawową przyczyną, dla której motyl apollo niemal zniknął z naszego kraju, była działalność ludzi. Konkretnie – samozwańczych miłośników i specjalistów od owadów, którzy nie odmawiali sobie licznego odławiania niepylaków do swoich prywatnych kolekcji. Wykorzystywali oni fakt, że motyle apollo nie należą do zbytnio płochliwych i bardzo łatwo można złapać je za pomocą dłoni. Również w powietrzu, niepylaki poruszają się wolno i majestatycznie, dlatego złapanie motyla w locie również nie stanowiło problemu.

Imponujący motyl, którego rozpiętość skrzydeł wynosi nawet 9 cm, dla wielu jawił się jako obowiązkowy element kolekcji, przez co populacja niepylaka drastycznie spadła. Drugą przyczyną takiego stanu rzeczy, był ograniczony rozrost rozchodnika wielkiego – rośliny, którą żywią się lawy niepylaków apollo. Motyl dzienny nie miał więc możliwości rozwinięcia się, z uwagi na brak naturalnego pożywienia. Trzeba dodać, że larwy niepylaków nie zjadają niczego innego. Wzrost rozchodnika wielkiego, hamowany jest przez inne, większe krzewy i rośliny. Nic więc dziwnego, że i w tym celu należało podjąć odpowiednie działania.

Motyl apollo – ratowanie zagrożonego gatunku

Ich przebieg koordynował Instytut Ochrony Przyrody w Krakowie. Naukowcy zajmowali się zbieraniem poczwarek motyli, które następnie rozwijały się w warunkach hodowlanych. Wycinano również krzewy na zboczach gór, by rozchodnik wielki – naturalny pokarm larw niepylaka – miał lepsze warunki do rozrostu. Na skutek odpowiednich działań i krzyżowań, udało się wyhodować osobniki o pożądanym genotypie, który zapewniał, że motyle na wolności przetrwają.

Dziś, można potwierdzić, że działania ekologów przyniosły odpowiedni efekt. Populacja motyli apollo od kilku lat utrzymuje się na podobnym stabilnym poziomie. Daje to dużą gwarancję, ze gatunek przetrwa, jednak nie oznacza to, że obserwacja i działania ochronne się zakończą. W planie jest monitorowanie populacji niepylaków apollo, nie tylko na terenie Pienińskiego Parku Narodowego, ale także w innych rejonach kraju. Odpowiednie działania podejmowane są także na terenie np. Dolnego Śląska.

Motyl apollo jak żubr

Motyl apollo, jako pierwszy z bezkręgowców i jedyny z polskich motyli, znalazł się na światowej liście ochrony CITES. Sprawia to, że zabronione jest jego poławianie, zabijanie i preparowanie, ale również handel i wywóz za granicę. W naszych rodzimych księgach ochrony przyrody, niepylak apollo ma podobny status. Uznawany jest on za skrajnie zagrożony gatunek. Z tego względu, niezbędna jest ludzka ingerencja, mająca na celu podtrzymanie gatunku. Bez niej, motyl ma marginalne szanse na przetrwanie.

Przez wielu niepylak apollo porównywany jest często do żubra, który również stał się symbolem walki o przetrwanie. Nie jest bowiem powiedziane, że troszczyć należy się wyłącznie o największe i najbardziej znane gatunki zwierząt. Każde z nich, niezależnie od wyglądu i gatunku, zasługuje na zapewnienie mu warunków do życia. Zwierzę nie poradzi sobie samo. Zdając sobie z tego sprawę, każdy z nas może wesprzeć działania, których celem jest poprawa warunków bytowych zwierząt, zagrożonych wyginięciem.

W samych tylko Pieninach, wyróżnia się ponad 1500 gatunków motyli. Czy to nie ironia, że najbardziej narażony na wyginięcie jest największy nich, czyli właśnie motyl apollo? Opis działań naukowców sprawia, że istnieje duża szansa na to, by te piękne i jedyne w swoim rodzaju motyle uratować. Z całą pewnością, niezbędna jest ich nieustanna obserwacja, a także dbałość o zapewnienie im pożywienia. Bez tego, wzmocnienie populacji stanie się niezwykle trudne.