Szkodnik cebuli śmietka cebulanka

Warzywa uprawia się w naszym kraju w sposób bardzo powszechny. Przede wszystkim chodzi o wielkie uprawy towarowe na polach, ale też mamy je co roku w swoich ogrodach i działkach. Wspaniale jest bowiem wyhodować od podstaw warzywa zdrowe i smaczne do konsumpcji. Jednak niczym niepryskane łatwo mogą zostać zaatakowane przez szkodniki. W przypadku warzyw cebulowych są to przede wszystkim muchówki, a wśród nich śmietka cebulanka. Dlatego warto dowiedzieć jak z nimi walczyć oraz, czy możliwe jest ich zwalczanie ekologiczne. Masz problem ze szkodnikami w ogrodzie, na działce? Konieczne przeczytaj ten artykuł i jeszcze dziś wypróbuj metody zwalczania, na jakie reaguje szkodnik cebuli śmietka cebulanka.

Śmietka cebulanka co to za szkodnik oraz gdzie występuje.

Śmietka cebulanka (łac. Delia antiqua) jest zaliczana do owadów. To również kosmopolityczny szkodnik uprawaw cebulowych. Szkodliwie groźne są larwy tego gatunku muchy, ponieważ po wylęgnięciu z jaj, od razu zaczynają żerować na roślinach cebulowatych. Atakują zarówno warzywa (cebule spożywcze, por czy czosnek), jak i kwiaty cebulowe (np. tulipany, hiacynty). Śmietka cebulanka (łac. Delia antiqua) jest jednym z najgroźniejszych szkodników roślin uprawnych.

Posiada przy tym również drugą, bardziej potoczną nazwę gatunkową – mucha cebulowa. Owada tego zaklasyfikowano do rodzaju Delia, a dalej do rodziny Anthomyiidae, rzędu muchówki czyli dwuskrzydłe (Diptera), klasy owady czyli insekty (Insecta) oraz gromady stawonogi (Arthropoda).

Mucha cebulowa czyli śmietka cebulanka występuje naturalnie w Europie, Ameryce Północnej i Azji, Chinach, Japonii i Korei. Mogą wtedy pojawić się dwa, trzy lub nawet cztery pokolenia tego szkodnika w jednym sezonie wegetacyjnym. Omawianej muchy nie spotkamy jednak nigdzie na pustyniach. Jeśli zaś chodzi o jej występowanie na północy, to w tak skrajnie zimnych okolicach pojawia się tylko jedno pokolenie rocznie.

Szkodnik cebuli śmietka cebulanka – wygląd morfologiczny i biologia.

Śmietka cebulanka jest popielatoszara i przypomina muchy domowe. Jest jednak od nich dużo mniejsza. Samce różnią się nieco kolorystycznie od samic. Mają bowiem podłużny pasek na brzuchu, którego całkowicie brak u płci przeciwnej. U obojga są za to po trzy pary czarnych odnóży. Na grzbiecie, jak wszystkie muchy mają też przezroczyste skrzydła błoniaste. Aparatem wzrokowym są natomiast oczy złożone o brązowej kolorystyce.

Po kopulacji z samcami, samice składają wydłużone jaja o białawym kolorze. Lokują je bezpiecznie niedużymi grupami w pobliżu ziemi oraz na liściach, pędach i podziemnych bulwach roślin żywicielskich. W ciągu 3 do 8 dni od złożenia jaj, wylęgają się larwy. Mają one kolor écru oraz kształt ciała cylindryczny. Larwy wykazują również ciekawą tendencję do trzymania się razem, dzięki czemu mogą żerować w sposób zbiorowy. Ich bytność na roślinach powoduje niestety często nawet bardzo duże ubytki w cebulach.

autor Raymoud  Zoller https://www.flickr.com/photos/klamurke/

Na jednej roślinie czy bulwie np. ziemniaka może przy tym żywić się nawet ponad 50 czerwi, wyklutych z jaj złożonych przez kilka samic. W trakcie całego swego życia do przepoczwarzenia w owada dorosłego, larwy linieją aż trzy razy. Nowo powstałe poczwarki są zabarwione na brązowo, mają barwne obrączkowania i długość ok. 7 mm. Natomiast ich kształt jest jajowato-baryłkowaty. Poczwarki pierwszego w sezonie pokolenia żyją ok. 10-20 dni.

Po tym okresie następuje ich transformacja w owada dorosłego zwanego imago. Przepoczwarzenie ma miejsce w glebie i dotyczy fazy pokolenia wiosennego. Cały proces trwa wtedy w sumie dwa do trzech tygodni. Poczwarki ostatniego pokolenia w sezonie zimują natomiast w glebie. Owad dorosły imago wychodzi z nich dopiero w nowym roku na wiosnę.

Szkodnik cebuli śmietka cebulanka – znaczenie gospodarcze .

Larwy śmietki żerują na warzywach i kwiatach cebulowych. Uszkadzają w ten sposób m.in. cebule i szczypior, czosnek, pory, tulipany, przebiśniegi, krokusy, hiacynty, narcyzy, lilie i inne rośliny cebulowe. Mogą nawet atakować rzepę i buraki. Pierwsze pokolenie larw jest przy tym najgroźniejsze. Jest tak, ponieważ samice tego gatunku są długowieczne, a larwy mogą się potem rozwijać przez długi czas.

Ponadto, to pierwsze pokolenie pojawia się i atakuje rośliny żywicielskie, gdy te są jeszcze młode, małe i słabe. Na dodatek, liczebność tego pierwszego pokolenia jest największa. Warzywa i kwiaty cebulowe mogą być wtedy nawet bardzo poważnie uszkadzane. Mniejsze uszkodzenia występują natomiast na początkach tych sezonów wegetacyjnych, które są mokre i zimne.

W takiej pogodzie znacznemu opóźnieniu ulega bowiem rozwój larw. Kiedy jednak larwy śmietki cebulanki skutecznie zaatakują rośliny uprawne, wtedy ich liście zaczną żółknąć, a cebulki marnieć i gnić. Szczególnie sprzyjają temu wilgotne i zimne warunki glebowe i pogodowe.

Podstawowe środki kontroli ekologicznej rozprzestrzeniania się omawianego szkodnika to odpowiedni płodozmian. Bardzo ważne jest też stosowanie zaprawiania wysiewanych nasion i sadzonych cebul. Zaleca się również ich odpowiednio wczesny siew i sadzenie oraz usuwanie porażonych roślin. Trzeba też przekopywać ziemię jesienią, co niszczy poczwarki.

Szkodnik śmietka cebulanka – inwazja w uprawach.

Jak poznać, że mogło dojść do inwazji śmietki cebulanki w naszych uprawach? Nie jest to niestety proste, jeśli mowa o monitorowaniu obecności dorosłych much. Śmietka cebulanka ma bowiem całkowitą długość ciała sięgającą tylko do ok. 7 mm. Trudno ją więc dostrzec i monitować. Najprawdopodobniej więc inwazję poznamy dopiero po kremowo-białych larwach, doskonale widocznych na roślinach. Trzeba wtedy jak najszybciej rozpocząć zwalczanie tych szkodników.

W prywatnych ogrodach i na działkach można spróbować metod ekologicznych. Jednak w uprawach towarowych konieczne są o wiele skuteczniejsze opryski chemiczne. Obecność śmietki cebulanki pokażą nam uszkodzenia podziemnych części roślin uprawnych. Trzeba w tym celu kontrolnie wyrywać słabiej rosnące warzywa i kwiaty cebulowe i dokładnie oglądać ich części podziemne. Pamiętajmy, że w ciągu jednorocznego sezonu wegetacyjnego pojawiają się aż dwa pokolenia tej muchy.

Jak zaznaczono wyżej, pierwsze z nich jest przy tym najgroźniejsze dla warzyw cebulowych. Pierwsze jaja są składane od końca kwietnia. Jeśli się dokładnie przyjrzymy, to zauważymy je w glebie w pobliżu atakowanych roślin i na samych roślinach. Znajdują się tuż przy ziemi, blisko ich nasady. Larwy żerujące na bulwach i cebulach czy na szczypiorze przyczyniają się do niewykształcania i zamierania korzeni oraz całych roślin. Poznamy to po po żółknięciu liści oraz gniciu i obumieraniu.

Mucha śmietka cebulanka składa jaj również drugi raz w sezonie. Powstaje z nich drugie pokolenie larw i poczwarek. Larwy tego drugiego pokolenia wylęgają się z jaj na przełomie lipca i sierpnia. Po żerowaniu przekształcają się w poczwarki i tak zimują w glebie do wiosny. Potem cały cykl rozwojowy powtarza się już w kolejnym sezonie wegetacyjnym.

Śmietka cebulanka – typowe oznaki uszkodzenia roślin.

Zwalczanie inwazji much cebulowych trzeba rozpocząć się natychmiast po zauważeniu objawów bytności. Specjaliści podają trzy główne oznaki uszkodzenia roślin, na które należy zwracać uwagę przy regularnym monitoringu upraw:

czubki cebulowych piór bulw najpierw zmieniają kolor na biały, a następnie żółkną i wysychają;

następuje ogólne hamowanie wzrostu i rozwoju cebuli;

przy cebulowych uprawach czuć dookoła nieprzyjemny gnijący zapach cebuli.

Należy wyciągnąć kilka roślin z gleby i dokładnie je obejrzeć. Larwy muchy śmietki cebulanki są przy tym stosunkowo łatwe do zauważenia gołym okiem. Mają bowiem dość sporą wielkość ok. 1 cm długości.

Szkodniki cebuli śmietka cebulanka – ekologiczne formy zwalczania i zapobiegania.

Nasze uprawy mogą atakować także inne szkodniki pokrewne do śmietki cebulanki. Wśród nich warto wymienić choćby śmietkę ćwiklankę czy śmietkę kapuścianą. Warto też wiedzieć, że ich inwazji sprzyja niedotrzymywanie i naruszanie obowiązujących powszechnie zasad agrotechnicznych. Ważna jest też zapobiegawcza, profilaktyczna ochrona warzyw cebulowych przed śmietką cebulanką. Omawiane szkodniki atakują np., gdy nie zachowamy odpowiedniego płodozmianu.

Dlatego w uprawach warzyw cebulowych zaleca się stosowanie czteroletnich lub nawet sześcioletnich przerw, jeśli to możliwe. Jest to konieczne szczególnie, gdy była tam już inwazja szkodników. Niezbędne jest ponadto unikanie sąsiedztwa roślin długo kwitnących, jak np. chwasty (konieczność odchwaszczania upraw).

Dorosłe owady śmietki będą bowiem żywić się nektarem tych roślin. Są jednak rośliny, których sąsiedztwo jest pożądane, bo odstraszają szkodniki. Cebule można wię sadzić obok porów, marchwi, selera i pietruszki. Metody te są ekologiczne, bo nie wymagają użycia chemii. Niestety jednak duże inwazje w uprawach towarowych wymagają zastosowania chemicznych oprysków środkami ochrony roślin

Środki zalecane do zwalczania chemicznego szkodnika cebuli śmietki cebulanki

Zaleca się stosowanie Karate Zeon 050 CS lub Mospilan 20 SP w formie oprysków. Najpierw jednak trzeba się zapoznać z opisem sposobu użycia danego środka. Informacja taka zawsze musi być podana na etykiecie produktu. Środki ochrony roślin zawierają substancje trujące, z którymi trzeba się obchodzić bardzo ostrożnie.