Planowanie najpierw założenia, a potem powiększania rodziny wcale nie jest w dzisiejszych czasach takie proste. Niepokój mogą budzić zwłaszcza kwestie finansowe oraz wiek i zdrowie przyszłych rodziców. Z pomocą przychodzi nam jednak współczesna nauka i dane medyczne. Sprawdź, czy starsi ojcowie powinni mieć dzieci – czy zdrowie dziecka a wiek ojca ma znaczący wpływ jedno na drugie? Konieczne przeczytaj, jak interpretować zdrowie dziecka a wiek ojca!
Zdrowie dziecka a wiek ojca – czy to faktycznie istotny problem?
Ludzie stają się obecnie rodzicami w coraz starszym wieku. Większość kobiet wie, że ryzyko rozrodczości dla nich samych i ich dzieci rośnie wraz z wiekiem. Jednak niewielu mężczyzn zdaje sobie sprawę z tego, że ich lata mogą również stanowić istotne ryzyko w tym względzie. Badania naukowe sugerują bowiem, że wiek ojca w momencie poczęcia (tzw. wiek ojcowski) może stanowić istotne statystycznie zagrożenie dla zdrowia dziecka.
Jednak ta dziedzina badań jest wciąż stosunkowo niewielka, a wyniki nielicznych na razie badań są mieszane i słabo potwierdzone. Nadal potrzebne są więc kolejne dalsze badania. Pozwolą one doprecyzować skalę problemu i uściślić najbardziej groźne pod tym względem przedziały wiekowe potencjalnych ojców.
Zdrowie dziecka a wiek ojca – co wykazały dotychczasowe badania?
Wykonane do tej pory badania naukowo-medyczne wykazały, że gdy wiek ojca wynosi ponad 40 lat, ryzyko wystąpienia niekorzystnych wyników ciąży lub zdrowia nienarodzonych i narodzonych już dzieci może być wtedy nieznacznie zwiększone. Czasem problemy te mogą być nawet większe, a dzieje się tak w sytuacjach szczególnych, np. przy chorobach towarzyszących u ojca, przy braniu niektórych leków mogących źle wpływać na płodność i jakość plemników, czy też przy uzależnieniach ojców od alkoholu, nikotyny lub narkotyków.
W zwykłych przypadkach ryzyko wystąpienia problemów rozrodczych może być zwiększone z powodu czynnika ojcowskiego, poprzez:
utratę ciąży – zaawansowany wiek ojcowski może wiązać się z nieco wyższym ryzykiem utraty ciąży przed 20 tygodniem jej trwania u matki, poprzez poronienie lub poród martwy (obumarcie płodu i poród martwego już dziecka);
rzadkie wady wrodzone – starszy wiek ojcowski może nieznacznie zwiększać ryzyko niektórych rzadkich wad wrodzonych, w tym wad rozwojowych czaszki, kończyn i serca;
autyzm – badania pokazują pewien istotny związek pomiędzy starszym wiekiem ojcowskim, a zwiększoną częstością zaburzeń ze spektrum autyzmu;
schizofrenia – badania sugerują również, że starszy wiek ojcowski może istotnie zwiększać ryzyko ciężkiej choroby psychicznej typu schizofrenii i może być to związane też z wcześniejszym wystąpieniem objawów schizofrenii u ojca lub innych członków rodziny (także w pokoleniach wcześniejszych);
ostra białaczka limfoblastyczna u dzieci – starszy wiek ojcowski może być także związany z nieznacznie zwiększonym ryzykiem ostrej białaczki limfoblastycznej w dzieciństwie potomstwa. Chodzi tu o raka, który powoduje nieprawidłowe wytwarzanie białych krwinek w układzie immunologicznym;
inne zjawiska i problemy – np. wystąpienie u dziecka ciężkich chorób rzadkich, czy osłabienie układu immunologicznego dziecka.
Zdrowie dziecka a wiek ojca – jakie są główne czynniki ryzyka?
Naukowcy uważają, że zwiększone ryzyko wymienionych wyżej chorób u płodów i narodzonych już dzieci ojców będących w starszym wieku, może być spowodowane przypadkowymi mutacjami genetycznymi plemników. Takie problemy z plemnikami są naturalnym zjawiskiem, które jednak ma skalę marginalną.
Jednak takie mutacje genetyczne plemników występują częściej u starszych mężczyzn-ojców, niż u młodszych mężczyzn-ojców. Pomimo wzrostu tego ryzyka wraz z wiekiem ojca, ogólne ryzyko nadal pozostaje jednak małe i mniej pewne odnośnie wywierania skutku na stan zdrowia dziecka, niż ryzyko związane z rosnącym wiekiem matki powyżej 40 lat.
Jeśli więc jesteś przyszłym ojcem, masz przy tym więcej niż 40 lat i zastanawiasz się nad posiadaniem potomka lub martwisz się o swoje zdrowie reprodukcyjne – nie martw się od razu na zapas. Skonsultuj się za to koniecznie ze swoim lekarzem, który zleci odpowiednie badania. One wykażą, czy w ogóle jest jakikolwiek sens wpadać w niepotrzebną panikę. Wykazywane zmiany w DNA plemników starszych mężczyzn mogą dokładnie wyjaśnić dotychczasowe odkrycia naukowe.
Badania wykazały też, że zaawansowany wiek ojcowski jest związany również z negatywnymi zachowaniami zdrowotnymi, takimi jak np. palenie tytoniu i częste spożywanie alkoholu, a także otyłość, choroby przewlekłe, choroby psychiczne i niepłodność. Starsi ojcowie częściej sięgają bowiem po używki, zapadają na choroby związane z wiekiem, mniej się ruszają i częściej tyją, spada też ich odporność itd.
Wszystkie te czynniki dodatkowe również są jednak związane z późniejszymi problemami zdrowotnymi noworodków, jako potencjalnych dzieci takich ojców. Można więc powiedzieć, że to bardzo ważny dodatkowy czynnik negatywny.
Zdrowie dziecka a wiek ojca – wyniki niektórych badań.
Mężczyźni mający dzieci w późniejszym okresie życia, powinni zdawać sobie sprawę z potencjalnego ryzyka zdrowia przyszłych dzieci. Według amerykańskich lekarzy, dzieci urodzone przez starszych ojców mają bowiem więcej problemów medycznych, niż dzieci ojców młodszych. Potwierdzają to badania z innych części świata. Przykładowo, naukowcy z Uniwersytetu Stanforda w Kalifornii zbadali dokumentację medyczną dotyczącą wszystkich urodzeń żywych dzieci w USA w latach 2007-2016, wynoszącą ponad 40 mln (m.in. dane testów zdrowia noworodka Apgar).
Na tej podstawie wykazano, że dzieci mężczyzn w wieku 45 lat i starszych, mają o 14% większe ryzyko przedwczesnego porodu, niskiej masy urodzeniowej i przyjęcia ich jako noworodków na intensywną opiekę okołoporodową, w porównaniu z dziećmi spłodzonymi przez młodszych ojców. Inne badanie robione w British Medical Journal wykazało, że niemowlęta spłodzone przez mężczyzn w wieku 45 lat i starszych, miały też niższe wyniki w teście zdrowia noworodka Apgar i były o 18% bardziej narażone na problemy, w porównaniu z niemowlętami ojców w wieku od 25 do 34 lat.
W tym samym badaniu okazało się też w przypadku matek, że ryzyko cukrzycy ciążowej było u nich większe, gdy były w ciąży i miały dzieci spłodzone ze starszymi mężczyznami. Michael Eisenberg, współautor raportu naukowego, wykonanego na koniec tych badań powiedział, że chociaż zwiększone ryzyko było jednak niewielkie, to pary nie powinny ignorować wieku ojca, jeśli chodzi o planowanie i zakładanie rodziny. Czekanie i udawanie, że żadnego problemu nie ma, wiąże się z potencjalnym ryzykiem. Mężczyźni nie powinni też myśleć, że mają nieograniczone możliwości i że tylko kobiety po 40 roku życia są zagrożeniem dla przyszłego dziecka.
Zdrowie dziecka a wiek ojca – problem starzejących się społeczeństw i prognozy na przyszłość.
Naukowcy podkreślają, że zwiększone ryzyko o którym tu mowa, dla ogólnie zdrowych osób nie jest duże. Po uwzględnieniu wieku ojca i wieku matki, a także innych czynników, takich jak np. stan zdrowia rodziców, to czy palą papierosy, jakie ewentualnie biorą leki i jak się odżywiają – lekarz specjalista wykona badania i określi zakres ryzyka. Tak czy inaczej badania wykazują jednak, że dzieci płodzone przez mężczyzn w wieku 45 lat i starszych, rodzą się potem średnio mniej niż dzień wcześniej przed terminem i ważą tylko o ok. 20 g mniej, niż noworodki mające młodszych ojców.
Ważne jest jednak to, że wpływ takiego wzrostu ryzyka zdrowotnego u noworodków może mieć coraz bardziej znaczący wpływ negatywny w populacjach, w których wiek ojcowski wciąż rośnie. Pamiętajmy, że społeczeństwa starzeją się coraz bardziej. Polska również jest w tym względzie zagrożona. Warto dodać, że wiek ojca wpływa też negatywnie na skuteczność ciąży i porodów będących efektem in vitro. Walka z bezdzietnością może szwankować również i z tego powodu.
Obawy te potwierdzają wcześniejsze prace badawcze, w tym analizy przeprowadzone na Harvardzie kilka lat temu, w którym stwierdzono, że ilość skutecznych porodów uzyskanych w wyniku in vitro zmalała, gdy wiek ojca wzrósł. Pomimo wysiłków lekarzy, również w technice In vitro trudno bowiem oddzielić skutki wyższego wieku matki i ojca. Ludzie na świecie zaczynają mieć obecnie potomstwo w coraz starszym wieku.
Lekarze ostrzegają przy tym, że uszkodzenie DNA w nasieniu starszych mężczyzn jest tu tylko jednym z możliwych wyjaśnień negatywnych skutków ciąży, nieudanego porodu i gorszego stanu dziecka. Starszy wiek rodziców wiąże się z wieloma niekorzystnymi czynnikami, jak np. starzenie organizmu i związane z tym słabnięcie układu immunologicznego, brak ruchu i pojawiająca się otyłość, choroby związane z wiekiem itp.
Podsumowanie.
Ostatnie badanie dotyczące ponad 40,5 mln urodzeń w USA ujawniło potencjalnie szkodliwy wpływ zaawansowanego wieku ojcowskiego na ryzyko wcześniactwa dziecka, niską masę urodzeniową, niski wynik Apgar i ryzyko napadów drgawkowych, a także rozwój cukrzycy ciążowej u matki. W badaniu kierowanym przez dr Michaela L. Eisenberga, urologa i kierownika medycyny i chirurgii reprodukcyjnej mężczyzn w Stanford University School of Medicine stwierdzono natomiast, że u ok. 12% dzieci ojców w wieku 45 lat lub starszych, których narodziny okazały się problematyczne, mógłby zapobiec młodszy wiek tych ojców.
